Zondag 24 maart 2024, Concert Kerk Krommeniedijk
Programma:
Martine werd vervangen door Ditje Claas
Zondag 17 november 2024, Concert in De Sloterkerk
Programma:
Franz Schubert – Ouverture in C (arr. Patrick Clements)
Claude Debussy – Suite Bergamasque (Arr. Willem Luijt)
Giuseppe Verdi – Ballet uit Aïda (Arr. Willem Luijt)
Pietro Mascagni – Delen uit Cavalleria Rusticana (Arr. Willem Luijt)
Franz Schubert (1797-1828) zette, voor zover bekend, nooit een voet op Italiaanse bodem. Maar aan Italiaanse invloeden ontbrak het hem niet. Hij kreeg les van Antonio Salieri, maar de belangrijkste factor die het ontstaan van zijn twee ‘Ouvertures in Italiaanse stijl’ kan verklaren is de ‘Rossini-gekte’ die er in Wenen heerste. Rossini zelf zou Wenen pas in 1820 bezoeken, maar toen Schubert zijn beide ouvertures drie jaar eerder componeerde was de roem van de operacomponist hem al vooruitgesneld. Schubert, altijd geplaagd door geldzorgen, liftte graag mee op deze ‘Rossinimania’. Vandaag spelen wij de tweede ‘Ouverture in Italiaanse stijl’ (in C groot, D. 591). Wie het stuk niet kent, zou gemakkelijk kunnen denken dat het door Rossini zelf geschreven is.
Claude Debussy (1862-1918) had zijn ‘Suite Bergamasque’ al in 1890 gecomponeerd, maar pas in 1905 was er een uitgever die het pianowerk op de markt wilde brengen. Bij die gelegenheid heeft de componist er nog het nodige aan veranderd. De suite bestaat uit vier delen. De Prélude heeft een ‘rubato’ tempo, wat wil zeggen dat er niet ‘strak in de maat’ wordt gespeeld, maar dat er subtiele versnellingen en vertragingen zijn. Deel 2 is een Menuet, maar behalve de driekwartsmaat zijn er weinig overeenkomsten met het menuet zoals we dat uit de klassieke periode kennen. Het derde deel, ‘Clair de lune’, is een sfeerimpressie die wereldberoemd is geworden. De titel van dit deel is, net als die van het hele werk, ontleend aan een gedicht van Verlaine. De suite wordt afgesloten met een Passepied. Ook hier lijkt er in eerste instantie weinig overeenkomst met de gelijknamige oude dansvorm, die een driedelige maat heeft, terwijl Debussy een vierkwartsmaat schrijft. Maar de oplettende luisteraar zal opmerken dat dit deel bezaaid is met triolen, die alsnog het driedelige effect bewerkstelligen.
De opera ‘Aida’ van Giuseppe Verdi (1813-1901) speelt zich af in het oude Egypte. Wij spelen de Balletmuziek uit de tweede akte van Aida. Het Egyptische leger heeft dan net een overwinning behaald op de Ethiopiërs, en dat wordt uitbundig gevierd: eerst met de beroemde Triomfmars, waarbij in het verleden zelfs wel olifanten ten tonele werden gevoerd. De Balletmuziek volgt in de opera direct daarna, en daarin is voor olifanten geen rol weggelegd: de muziek is lichtvoetig, speels, exotisch en soms opzwepend. Er zijn drie melodieën te onderscheiden, waarvan er twee in omgekeerde volgorde terugkeren, zodat het stuk een symmetrische vorm krijgt.
De opera ‘Cavalleria Rusticana’ van Pietro Mascagni (1863-1945), geschreven in 1890, speelt zich af in een dorpje op Sicilië, op eerste Paasdag. Turiddu, die terugkeert uit militaire dienst, komt erachter dat zijn verloofde Lola tijdens zijn afwezigheid getrouwd is met Alfio. Turiddu begint een verhouding met Santuzza, maar blijft in zijn hart trouw aan Lola. Dat kan natuurlijk niet goed gaan, en het eindigt dan ook met een duel tussen beide mannen, dat Turiddu niet overleeft.
Willem Luijt heeft van deze opera een instrumentale bewerking gemaakt, waaruit wij vandaag een aantal delen spelen. In ‘Preludio e Siciliana’ horen we Turiddu achter de schermen zijn liefde voor Lola bezingen. De gebeden en hymnes van het Paasfeest klinken in het deel ‘Preghiera’. Dan volgen ‘Romanza e Scena’, waarin Santuzza aan Turiddu’s moeder Lucia uitlegt hoe de vork in de steel zit en vervolgens Turiddu verwijten maakt over zijn ontrouw. Na een symfonisch intermezzo wordt de sfeer even wat luchtiger in het drinklied ‘Brindisi’, waarin Turiddu de lof van de wijn bezingt. Maar in het dramatische slotdeel wordt de spanning verder opgebouwd en komt dan tot ontlading. Santuzza roept “Oh, madre mia” en zakt in elkaar…